ขับรถเหนือใต้ออกตก Mission Shin Kamigoto ตอนที่ 10 : เก็บตก (1) โกโต้อุด้ง
สวัสดีค่ะ…ป้าหมวยเล่าเรื่องทริปชินคามิโกโต้ร่วมสิบตอนจบไปเป็นที่เรียบร้อยแล้ว สำหรับจากนี้ก็อยากเขียนเรื่องราวเก็บตกเกี่ยวกับทริปให้ทุกคนได้รู้จักตำบลนี้มากขึ้น สำหรับตอนนี้เราจะประเดิมกันที่ของดีของเด็ดที่ใครไปใครมาต้องลองอย่าง ”โกโต้อุด้ง” ค่ะ
โกโต้อุด้ง (五島うどん Gotō Udon) เป็นอาหารขึ้นชื่อของหมู่เกาะโกโต้ โดยเฉพาะบนเกาะนาคาโดริ ได้ชื่อว่าเป็นหนึ่งในสามสุดยอดอุด้งของญี่ปุ่น สูสีกับอินานิวะอุด้ง (稲庭うどん Inaniwa Udon) ของจังหวัดอาคิตะ, ซานุกิอุด้ง (讃岐うどん Sanuki Udon) ของจังหวัดคางาวะค่ะ
ลักษณะของโกโต้อุด้งจะเป็นเส้นเล็กกลม เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2.5 มิลลิเมตร ทำจากวัตถุดิบในท้องถิ่น ได้แก่ แป้งข้าวสาลีชั้นดี น้ำแร่ธรรมชาติ เกลือทะเลและน้ำมันดอกคาเมลเลียที่ขึ้นอยู่ทั่วเกาะ นำมานวดอย่างพิถีพิถัน ยืดเป็นเส้นยาวด้วยมือแล้วตากให้แห้ง น้ำมันดอกคาเมลเลียช่วยให้เส้นไม่ติดกัน ยืดอายุการเก็บรักษาและให้สัมผัสเส้นที่เรียบลื่น
การทำโกโต้อุด้งด้วยมือตามวิธีดั้งเดิม มีขั้นตอนค่อนข้างละเอียดและใช้เวลานานทีเดียวค่ะ
ขั้นตอนการทำโกโต้อุด้ง ภาพจาก http://www2.fctv.ne.jp
มีหลายทฤษฎีกล่าวถึงที่มาของโกโต้อุด้งค่ะ แต่มีทฤษฎีหนึ่งที่น่าสนใจกล่าวว่า เป็นอาหารที่ได้รับวิธีการทำมาจากประเทศจีน ผ่านการเดินทางของคณะทูตเคนโทชิ (遣唐使 Kentōshi) หรือคณะทูตที่ราชสำนักญี่ปุ่นส่งจากนครหลวงไปยังนครฉางอานในประเทศจีนสมัยราชวงศ์ถัง เพื่อแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ ธรรมเนียม วัฒนธรรม และศาสนาในสมัยนารา-เฮอัน ราวปีค.ศ. 607 – 632
เส้นทางของคณะทูตจากญี่ปุ่นสู่นครฉางอาน ภาพดัดแปลงจากเว็บ Goto-Udon.jp
ในปี 2001 มีผู้เกี่ยวข้องศึกษาพบว่า ที่หมู่บ้านเหยียนถ่านในเขตหย่งเจีย เมืองเวินโจว มณฑลเจ้อเจียง (浙江省温州市永嘉县岩坦镇) มีการทำเส้นสั่วเมี่ยน (索麺) ที่วัตถุดิบและขั้นตอนการทำใกล้เคียงกับโกโต้อุด้งมาก แต่มีข้อต่างกันอยู่เล็กน้อย
จุดแรกคือ การทำให้เส้นไม่ติดกันในขั้นตอนทำเส้น ที่จีนจะใช้ผัดกับแป้งสาลี ส่วนที่ญี่ปุ่นจะทาน้ำมันดอกคาเมลเลียเคลือบ
จุดที่สองคือ ขั้นตอนตากเส้นครั้งสุดท้าย หลังจากที่ตากเส้นบนราวจนแห้งแล้ว ที่จีนจะม้วนเส้นสั่วเมี่ยนเป็นเลข 8 บนกระจาดสานแล้วตากซ้ำอีกครั้ง ในขณะที่ญี่ปุ่นจะนำลงมาแล้วตัดเส้นให้ได้ขนาดพอเหมาะสำหรับการรับประทานทันที เหตุผลเรื่องนี้น่าจะเป็นเพราะ ชาวจีนมีแนวคิดนิยมเส้นยาว ๆ สื่อถึงความมีอายุยืน
นอกจากนี้ในพื้นที่ใกล้เคียงหมู่บ้าน มีท่าเรือที่คณะทูตเคนโทชิใช้แวะตอนเดินทางกลับด้วย จึงสัณนิษฐานว่า เมื่อคนของคณะทูตไปถึงหมู่เกาะโกโต้ ซึ่งเป็นจุดแวะพักในเขตญี่ปุ่นจุดแรกของการเดินทางอันยาวไกล ได้มีการสอนเคล็ดลับการทำเส้นจากแผ่นดินใหญ่ให้กับชาวเกาะ แล้วมีการปรับเปลี่ยนสืบทอดต่อ ๆ กันมา
ในช่วงที่กิจกรรมล่าวาฬบริเวณคามิโกโต้ยังเฟื่องฟู โกโต้อุด้งเป็นหนึ่งในอาหารหลักของคนงานเวลาออกทะเล เพราะเก็บไว้ได้นาน ใช้น้ำจืดในการต้มไม่มาก แล้วร่างกายยังย่อยดูดซึมสารอาหารง่ายอีกด้วย จึงเรียกได้ว่าเป็นอาหารคู่วิถีชีวิตของชาวเกาะเลยทีเดียว
เส้นโกโต้อุด้งสามารถใช้ทำอาหารได้หลายรูปแบบ ทั้งกินกับน้ำซุปปลาบินย่าง (あごだしAgodashi) ที่มีรสอ่อน หรือทำเป็นหม้อไฟ หรือทำให้เย็นแล้วจุ่มกินแบบซารุกับซุปรสเข้ม
นอกจากนี้ ถ้าต้มเส้นโกโต้อุด้งด้วยระยะเวลาที่พอเหมาะจะได้เส้นที่เด้งหนึบ สามารถดัดแปลงใช้แทนพาสต้าทำเป็นอาหารแนวตะวันตกก็ยังได้
เมนู Seafood Arrabbiata ทำจากเส้นโกโต้อุด้งแทนเส้นพาสต้าจากเว็บ Goto-Udon.jp
หนึ่งในเมนูพื้นบ้านของคามิโกโต้ คือ “จิโงกุดะคิ” (地獄炊き Jigokudaki) หรือเมนู “หม้อนรก” มีที่มาจากคำชมของนักเดินทางที่ได้กินอาหารนี้ครั้งแรกว่า “しごくおいしい Shigoku oishii” แล้วคนท้องถิ่นได้ยินเป็น “じごくおいしい Jigoku-oishii” (เทียบก็เหมือนฟังเพี้ยนจาก อร่อยสุด ๆ เป็น อร่อยสัด ๆ)
เมนูจิโงกุดะคิ ภาพจาก Masuda Udon
เมนูนี้ปรุงง่าย ใช้วัตถุดิบไม่มากและร่วมกินได้หลายคน โดยนำเส้นโกโต้อุด้งต้มในหม้อ เตรียมน้ำซุปปลาบินย่าง ไข่ดิบและเครื่องปรุงรสได้แก่ ปลาคัทสึโอะฝอย ต้นหอม ขิง ซอสโชยุ เมื่อเส้นสุกแล้วก็ตักจุ่มกินกับน้ำซุปและเครื่องปรุงรสที่ตีไว้เข้ากัน
ร้านอาหารส่วนใหญ่ในตำบลมีเมนูโกโต้อุด้ง ซึ่งล้วนแต่อร่อยสมกับเป็นแหล่งผลิตเลยค่ะ ถ้าเป็นร้านโกโต้อุด้งโดยเฉพาะ ร้านที่พอมีที่มีชื่อเสียงอยู่หลายร้าน และพอจะเป็นที่รู้จักกันดี ได้แก่ ร้านอุด้งฉะยะ ยูเม็งซัมไม (うどん茶屋 遊麺三昧 Udon Chaya Yūmensanmai) กับ ร้านจิคุซุยเต (竹酔亭 Chikusui-tei) ค่ะ
หน้าร้านอุด้งฉะยะ ยูเม็งซัมไม (ภาพจาก Goto-Udon.jp)
ร้านยูเม็งซัมไม อยู่ในอาคารขายของฝากและศูนย์แนะนำการท่องเที่ยว “อุด้งโนะซาโตะ” (うどんの里 Udon noSato) แถวท่าเรืออาริคาวะ ไม่ไกลจากศาลเจ้าไคโด มีเมนูโกโต้อุด้งหลายอย่างโดยเฉพาะชุดจิโงกุดะคิ แต่ร้านนี้เปิดเฉพาะช่วงกลางวัน 11.30 – 14.30 น.ซึ่งน่าเสียดายมากที่เวลาป้าไม่ได้เลยต้องตัดไป T T
ส่วนร้านจิคุซุยเตมี 2 สาขา สาขาแรกเป็นร้าน stand alone เปิดถึงแค่ช่วงบ่าย ส่วนสาขา 2 อยู่ในช็อปปิ้งมอลล์ Kamity ตั้งอยู่ระหว่างชุมชนอาโอคาตะและอาริคาวะ อยู่ไม่ไกลจากสาขาแรกแต่ปิดดึกประมาณ 2 ทุ่มครึ่ง
ป้าลองเข้าร้านจิคุซุยเต เลยขอเล่าประวัติร้านให้ฟังนะคะ
จุดเด่นของร้านจิคุซุยเตคือเป็นร้านที่ทำเส้นอุด้งด้วยตัวเอง โดยคุณมาสุดะ ยาสุโอะ (舛田 安男 Masuda Yasuo) เริ่มกิจการทำเส้นโกโต้อุด้ง Masuda Seimen (ますだ製麺) เมื่อปี 1976 แล้วเปิดร้านจิคุซุยเตสาขาแรกในปี 1988 ขายเมนูโกโต้อุด้งเป็นหลักแต่ก็มีอาหารอย่างอื่นด้วย เช่น แกงกะหรี่ ข้าวหน้าต่างๆ และอาหารชุด
แต่ก่อนโกโต้อุด้งได้ชื่อว่า “อุด้งมายา” เพราะแหล่งผลิตอยู่บนหมู่เกาะห่างไกลจึงทำให้ไม่เป็นที่รู้จักนัก เมื่อเทียบกับอุด้งจากท้องที่อื่นๆ แต่เมื่อคุณมาสุดะเข้าแข่งขันทำอุด้งในรายการ TV Champion เมื่อปี 2003 ได้อันดับที่ 2 ทำให้โกโต้อุด้งมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักระดับประเทศ จนตอนนี้สามารถหาร้านรับประทานได้ในเมืองใหญ่ ๆหรือสั่งซื้อชุดเส้นพร้อมผงซุปผ่านอินเตอร์เน็ตมาอร่อยที่บ้านได้ง่าย ๆ
หน้าร้าน Chikusui-tei สาขา Kamity
ป้าเข้าร้านจิคุซุยเต ภายในตกแต่งง่าย ๆ มีคนนั่งทานอยู่หลายคน สาขานี้ไม่อนุญาตให้สูบบุหรี่คนไม่สูบบุหรี่และเด็กสามารถใช้บริการได้อย่างสบายใจค่ะ
เมนูหน้าแรก มีทั้งอุด้งต่าง ๆ อุด้งแกงกะหรี่ ข้าวราดพร้อมอุด้ง สลัด
เมนูด้านหลัง ว่าด้วยเครื่องดื่ม อาหารชุดต่าง ๆ ข้าวแกงกะหรี่ทำจากเนื้อวัวโกโต้ ข้าวปั้น
เมนูเขียนเป็นภาษาญี่ปุ่นล้วน ไหน ๆ ก็มาถึงร้านก็เลยต้องจัดของดีอย่างไคโซคุอุด้ง (海賊うどん Kaizoku Udon) ไปเลย ราคา 900 เยน อุด้งเส้นเหนียวนุ่มในน้ำซุปปลาบินร้อน ๆ ที่รสอ่อน ไม่เค็ม ใส่กุ้ง หมึก หอยลาย หอยเชลล์ ลูกชิ้นปลา สาหร่ายทะเล ตัดรสด้วยบ๊วยดองเปรี้ยว เดินทางหนาว ๆ มาทั้งวัน ทานแล้วอบอุ่นและสดชื่นมากค่ะ
ไคโซคุอุด้งของร้านจิคุซุยเต
กินชามร้อนไปแล้วแต่ก็อยากลองเมนูเย็น เลยสั่งเท็นซารุอุด้ง (天ざるうどん Tenzaru Udon) ราคา 850 เยน เท็มปุระผักกรอบ ๆ กับเส้นฉ่ำเย็นเด้งหนึบถูกใจป้ามาก ๆ ไม่ผิดหวังเลยค่ะ
ชุดเท็นซารุอุด้งของร้านจิคุซุยเต
เส้นโกโต้อุด้งเหนียวหนุบ อร่อยมากกกกก
ป้าไปเที่ยวชินคามิโกโต้มาสี่วัน ก็กินโกโต้อุด้งทุกวันเลยค่ะ ติดใจมาก สรุปว่าอร่อยสมกับที่เป็นหนึ่งในสามอุด้งดังจริง ๆ ถ้ามีโอกาสเจอร้านที่ขายโกโต้อุด้งก็ลองชิมดูให้ได้นะคะ
เรื่องแนะนำ :
– ขับรถเหนือใต้ออกตก Mission Shin Kamigoto ตอนที่ 9 : Unseen ถ้ำคริสตังแห่งโกโต้
– ขับรถเหนือใต้ออกตก Mission Shin-Kamigoto ตอนที่ 8 : โบสถ์คาชิระงาชิม่า (ภาคปลาย)
– ขับรถเหนือใต้ออกตก Mission Shin-Kamigoto ตอนที่ 7 : โบสถ์คาชิระงาชิม่า (ภาคต้น)
– ขับรถเหนือใต้ออกตก Mission Shin-Kamigoto ตอนที่ 6
– ขับรถเหนือใต้ออกตก Mission Shin-Kamigoto ตอนที่ 5 : รูปปั้นเรียวมะภาวนา
ข้อมูลจาก
– https://www.goto-udon.jp/
– https://www.masuda-udon.co.jp/
– http://www2.fctv.ne.jp/~k-plan/making.htm
#ขับรถเหนือใต้ออกตก Mission Shin Kamigoto ตอนที่ 10 : เก็บตก (1) โกโต้อุด้ง